Onder een dieet wordt een aanpassing in het eet- en voedingspatroon
verstaan. Het woord dieet is afgeleid van het Griekse woord diatia,
hetgeen zoveel betekent als 'leefregel'. Er zijn in eerste aanleg twee
soorten diëten:
Voedingsstofbeperkende diëten
- Het Energiebeperkte dieet; beoogt gewichtsverlies
- Anderszins beperkte diëten; bevatten een relatief lage dosering van (een)bepaalde voedingsstof(fen)
Voedingsstofverrijkende diëten
- Het Energieverrijkte dieet; beoogt gewichtstoename
- Anderszins verrijkte diëten; bevatten een relatief hoge dosering van bepaalde voedingsstof(fen)
Door de grote populariteit van het Energiebeperkte dieet, is de term
dieet bijna synoniem geworden hiervoor, maar zoals voorgaande
uiteenzetting aantoont, beogen diëten behalve gewichtsverlies, ook
gewichtstoename of een beperking/verrijking op een niet-energetisch
gebied.
Er zijn drie redenen om een dieet te volgen. Om medische of cosmetische
redenen, zoals bijvoorbeeld bij overgewicht, suikerziekte, allergie, of
hoge bloeddruk volgt men vaak een dieet. Een tweede reden kan zijn dat
men met een dieet een bepaald spiritueel of religieus doel nastreeft.
Zo kennen bijvoorbeeld het jodendom, hindoeïsme en islam specifieke
diëten die weer kunnen verschillen al naar gelang de orthodoxie van de
stroming binnen de desbetreffende religie. Een derde reden is om dieren
zoveel mogelijk leed te besparen zoals bij vegetarisme en veganisme.
Deze laatste motivatie om een dieet te volgen kan echter ook spiritueel
gemotiveerd zijn. Bij het opstellen en volgen van een dieet kan men de
hulp van een diëtist in roepen.
Dieet vanwege gewichtsproblemen of vanwege cosmetische redenen
Men komt aan door meer te eten dan dat men verbrandt. Om af te vallen
wordt aangeraden om dagelijks 500 calorieën minder te eten dan normaal
is voor het postuur, gewicht en geslacht. Het gemakkelijkste om dit te
bereiken is om vetarm te eten en minder energierijk te drinken.
Light-voedsel heeft meestal geen toegevoegde waarde, echter ook hier
zijn uitzonderingen zoals light-margarine en light-frisdranken.
De BMI, de body mass index, is een maatstaf voor de juiste balans
tussen lichaamslengte en lichaamsgewicht. Geslacht speelt mee omdat
vrouwen meer vetcellen met zich mee dragen dan mannen.
De meeste diëten richten zich op gewichtsvermindering. Hoewel mensen
die willen vermageren wensen in korte tijd veel gewicht te verliezen,
zal dit op lange termijn niet de goede werkwijze zijn. Wanneer men
stopt met dit type dieet dan zal men immers snel weer gewicht winnen
omdat men niet structureel het eetpatroon heeft aangepast.
Een goed dieet zal dan ook bestaan uit een gebalanceerde voeding en
beweging. Beweging wordt pas effectief bij drie keer per week gedurende
minimaal 20 minuten. Het opbouwen van spiermassa zorgt ervoor dat men
meer verbrandt en dus beter op gewicht kan blijven dan wel afvallen,
vandaar dat men de voedingsdriehoek heeft omgedoopt tot "actieve
voedingsdriehoek".
Een dieet wil ook niet zeggen zo min mogelijk eten. Om het darmstelsel
goed te laten werken moet er heel de dag worden gegeten en gedronken en
dat begint met een ontbijt. Tot 3 uur voor het slapen gaan wordt het
afgeraden om te eten aangezien tijdens de slaap het metabolisme
langzamer wordt en er zodoende minder wordt verbrand.
Elk goed dieet zal adviseren dagelijks 1,5 tot 2 liter water te
drinken. Voor iedere 10 kilo overgewicht 1 liter extra. Het wordt
overigens afgeraden om meer dan 10 liter per dag te drinken.
Dieet om spirituele redenen
In diverse spirituele stromingen ziet men af van het gebruik van
bepaalde voedingsmiddelen omdat men ernaar streeft het bewustzijn zo
zuiver en evenwichtig mogelijk te houden. Zo kent men in de yoga het
zogenaamde sattvisch dieet, dat alleen uit voedingsmiddelen bestaat die
in de sattvische of zuivere categorie vallen. Buiten die categorie
vallen dan voedingsmiddelen zoals alcohol, vlees, vis, eieren, look
(ui, knoflook, prei), schimmelkaas en paddestoelen die alle tot de
statische (tamas) categorie behoren. Statische voedingsmiddelen zouden
het bewustzijn grof en/of loom maken. Ook de voedingsmiddelen uit de
zogenaamde "bewegelijke" categorie (rajas) vallen buiten het sattvische
dieet zoals koffie, thee, chocola, koolzuurhoudende dranken en scherpe
kruiden. Voedingsmiddelen uit de rajas categorie maken het bewustzijn
onrustig en in grote hoeveelheden grof en statisch.
Dieet om religieuze redenen
In allerlei religies kent men ook diverse diëten die men volgt omdat ze
worden voorgeschreven in de diverse religieuze geschriften. Zulke
diëten kunnen soms deels overlappen met het bovenbeschreven spirituele
dieet.